ÎœÎσα από την Îντονη επίδÏαση του σε ποικίλες εκφάνσεις της καθημεÏινότητας των ανθÏώπων, το δÎντÏο της ελιάς Îχει αποτελÎσει αντικείμενο Îμπνευσης για αμÎÏ„Ïητους καλλιτÎχνες από την Μινωική εποχή και τα Κλασικά χÏόνια μÎχÏι και τις μÎÏες μας. Η αÏχαιολογική σκαπάνη Îχει φÎÏει στο φως από τα εÏείπια του ÎœÎ¹Î½Ï‰Î¹ÎºÎ¿Ï Ï€Î¿Î»Î¹Ï„Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï Ï‡Î¹Î»Î¹Î¬Î´ÎµÏ‚ αντικείμενα καθημεÏινής χÏήσης, τα οποία ÎφεÏαν αναπαÏαστάσεις του ελαιόδεντÏου, των κλαδιών του ή και του φυλλώματος του. ÎœÎµÏ„Î±Î¾Ï Î¬Î»Î»Ï‰Î½, οι πανÎμοÏφες και φημισμÎνες τοιχογÏαφίες της ΚνωσοÏ[1], βάζα, νομίσματα και αμφοÏείς. Επίσης, η ελιά αποτÎλεσε αγαπημÎνο μοτίβο και για τους Μινωίτες τεχνίτες χÏυσών κοσμημάτων. Μια εκθαμβωτικής ομοÏφιάς ζώνη με χÏυσά φÏλλα ελιάς θαμμÎνη μαζί με τον ιδιοκτήτη της ανακαλÏφθηκε στο Ï€Ïο-ανακτοÏικό κοιμητήÏιο Îξω από το μικÏÏŒ χωÏιό του Μόχλου, κοντά στην σημεÏινή Σητεία.
ΜεÏικοÏÏ‚ αιώνες μετά την κοÏÏφωση της ακμής του ÎœÎ¹Î½Ï‰Î¹ÎºÎ¿Ï Ï€Î¿Î»Î¹Ï„Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï, αÏχαίοι Αθηναίοι καλλιτÎχνες θα παÏασÏÏονταν στην ακαταμάχητη και μυστηÏιώδη Îλξη που το θÎμα του δÎντÏο της ελιάς ασκοÏσε πάνω τους. Ο ΌμηÏος, ο Πλάτωνας, ο ΑÏιστοφάνης, ο Παυσανίας, ο ΑισχÏλος και άλλα ονόματα της πεÏίφημης αÏχαιοελληνικής καλλιτεχνικής και πνευματικής ελίτ αναφÎÏονται με τον Îνα ή τον άλλο Ï„Ïόπο στην ελιά ή στο ελαιόλαδο και την διαδικασία παÏαγωγής του. ΑÏχαίοι Αθηναίοι γλÏπτες, σιδεÏάδες και κάθε είδους τεχνίτες επηÏεάστηκαν με την σειÏά τους στις δημιουÏγίες τους από την ελιά. Στον “OλÏμπιο Δία” του Î¾Î±ÎºÎ¿Ï…ÏƒÏ„Î¿Ï Î¦ÎµÎ¹Î´Î¯Î±, το πλÎον μεγαλοπÏεπÎÏ‚ άγαλμα του Βασιλιά του ΟλÏμπου, Îνα στεφάνι από χÏυσά κλαδιά ελιάς κοσμεί το κεφάλι του αÏχαίου ΘεοÏ.
Στην πιο σÏγχÏονη Ï„Îχνη, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ (1853-1890) αντλώντας την Îμπνευση του από την αγÏοτική ζωή στη Îότια Γαλλία, ζωγÏάφισε Ï„o ÎÏγο ‘The Olive Trees’ (εικόνα), Îνα τοπίο με ελαιόδεντÏα κάτω από την καυτή αγκαλιά του ÎœÎµÏƒÎ¿Î³ÎµÎ¹Î±ÎºÎ¿Ï Î®Î»Î¹Î¿Ï…. Ακόμα, οÏισμÎνοι από τους μεγαλÏτεÏους σÏγχÏονους Έλληνες ποιητÎÏ‚ και συγγÏαφείς όπως ο ΕλÏτης (Îόμπελ Λογοτεχνίας 1979), ο Παλαμάς, ο ΒενÎζης, ο Καζαντζάκης, ο Παπαδιαμάντης, ο Σικελιανός, ο Κάλβος και άλλοι, αφιεÏώνουν μεÏικÎÏ‚ γÏαμμÎÏ‚ στο μεγαλείο της ελιάς. Στο “Λιομάζωμα”, ο διεθνώς γνωστός Έλληνα ζωγÏάφος Θεόφιλος χÏησιμοποιεί την ελιά ως το μοντÎλο του για να παÏαδώσει Îναν πίνακα μοναδικής ομοÏφιάς και θαυμαστής καλλιτεχνικής αÏτιότητας.
ΣυμπεÏασματικά, η σχÎση της Ï„Îχνης, Ελληνικής και μη, με το δÎντÏο της ελιάς παÏαμÎνει στενή από την αÏχαιότητα Îως και τις μÎÏες μας. Ένα γοητευτικό δÎσιμο το οποίο ο ΕλÏτης με εξαιÏετικά εÏγλωττο Ï„Ïόπο αποτυπώνει στο πεÏίφημο του Ï„Ïίστιχο:
ΚαταμεσήμεÏο Ιουλίου...
που και αν ακόμα δεν υπήÏχαν ελαιώνες...
θα τους είχα επινοήσει.
[1] ΘεωÏοÏνται ακόμα και στις μÎÏες μας οι τελειότεÏες αναπαÏαστάσεις του δÎντÏου της ελιάς. ΣήμεÏα φιλοξενοÏνται στο αÏχαιολογικό μουσείο της ΚνωσοÏ.